Derailleur afstellen
Veel mensen hebben het idee dat het derailleur afstellen het monster der fietsreparaties is. Ze denken dat dit onmogelijk zelf te doen is en dat dit alleen gedaan kan worden door een super ervaren fietsenmaker. Dit is absoluut niet waar. Het vereist wat oefening maar iedereen kan dit zelf thuis doen. Als je het goed wil leren zou ik zelf beginnen met een ouderwetse racefiets. Dit is vaak het gemakkelijkste. Als je hier wat ervaring mee hebt kun je beginnen aan mooiere recente fietsen.
Wel is het wenselijk om een fiets te hebben met index versnellingen met 5, 6 of 7 versnellingen (anders hoef je natuurlijk helemaal niets af te stellen).
Wanneer moet je je derailleur afstellen?
Je fiets schakelt niet goed.
De derailleur slaat een van de tandwielen over.
Je fiets pakt het grootste of het kleinste kettingblad niet.
Kabels controleren
Voordat je begint met het derailleur afstellen moet je erachter komen hoe je kabels er aan toe zijn. Een slechte verroeste kabel gaat nooit fatsoenlijk schakelen. Je kabel moet er netjes uit zien en soepel lopen. Als dit niet het geval is kun je het beste direct je versnellingskabel vervangen. Dit kost niets en scheelt je heel veel problemen bij het afstellen. (Binnenkabel v.a. 0,92 per stuk en buitenkabel v.a. 0,56 per meter.)
Schoonmaken
Zelf maak ik altijd de derailleurs goed schoon voordat ik begin met het afstellen. Dit kun je heel ingewikkeld doen maar je kunt ook gewoon met een poetsdoek en een tandenborstel aan het werk gaan. Zorg dat al het vuil tussen de scharnierpunten uit is. Vaak spuit ik er veel te veel WD40 overheen en poets ik ze netjes op. Als ze vastzitten kun je ze demonteren om ze vervolgens een nacht in een bak olie te leggen. Nadat je de derailleurs hebt gesmeerd kun je ze gangbaar maken. Even goed heen en weer bewegen. Zelf de meest verroeste exemplaren kunnen weer prima bruikbaar worden.
H en L stelschroeven
Op zowel de voorderailleur als de achterderailleur zit een H en een L stelschroef. Het enige wat deze doen is de derailleur begrenzen. De zorgen ervoor dat de ketting aan de ene kant niet tegen de spaken aan kan lopen of tussen de cassette en het wiel komt te zitten, en aan de andere kant niet tussen de achtervork en de cassette. Dit is alles wat deze stelschroeven doen. Zodra je dit hebt ingesteld moet je er gewoon van af blijven.
Afstellen stap voor stap
Stap 1: Kabels controleren
Je controleert de kabels en monteert eventueel nieuwe.
Stap 2: Schoonmaken
Je maakt je derailleurs schoon zoals hierboven omschreven.
Stap 3: Kabel losmaken
Je maakt de kabel los. Je kunt dit doen doormiddel van de inbusbout.
Stap 4: Pat richten
De pat (waarop de derailleur op het frame geschroefd zit) moet exact recht zijn. Als deze niet recht naar beneden gericht staat gaat je fiets nooit goed schakelen. Deze pat kun je richten door middel van een patrichter. Als het niet een geweldige prachtige uberluxe super racefiets betreft kun je dit ook met een waterpomptang doen.
Stap 5: H en L stelschroeven instellen
Nu de kabel los zit kun je met de stelschroeven gaan spelen. Als je de derailleur loslaat moet hij over het kleinste tandwiel lopen. Staat de derailleur niet kaarsrecht onder het tandwiel? Draai de H stelschroef een stukje in of uit totdat hij er precies onder staat. Nu duw je de derailleur naar het grootste tandwiel. Dit kun je gewoon met je hand doen. Nu kun je de derailleur weer precies onder het grote tandwiel zetten door middel van de L stelschroef. Zodra de ketting in beide uitersten niet van de cassette af kan lopen laat je deze stelschroeven helemaal met rust. Deze heb je niet meer nodig.
Stap 6: Kabel monteren
Nu kun je de kabel weer monteren. Als eerste draai je de stelnippel van je shifter helemaal naar binnen zodat je later nog op kunt spannen. Nu zet je de kabel in de meest ontspannen versnelling net strak. Draai de inbus vast. De kabel staat nu net op spanning.
Stap 7: Afstellen
Schakel de shifter naar de volgende versnelling. Je derailleur moet nu de ketting soepel en snel naar het volgende tandwiel duwen. Gaat hij niet naar het volgende tandwiel of duurt dit te lang? Dan draai je de stelnippel op de shifter een stukje uit, net zolang totdat hij soepel naar het volgende tandwiel schakelt. Vervolgens schakel je verder naar de volgende versnelling. Gaat dit te snel of slaat hij een tandwiel over dan moet de kabel iets losser. Schakelt hij niet soepel naar de volgende versnelling? Dan moet hij weer iets strakker. Speel hiermee totdat hij soepel heen en weer schakelt.
Als het goed is loopt je derailleur weer als een nieuwe. Lekker fietsen!
Hier kun je nog meer lezen over versnellingen.
Gerelateerde problemen derailleur afstellen
Fiets trapt door
Een veel voorkomend probleem met derailleur fietsen is dat ze op termijn door kunnen gaan trappen. Als je veel kracht zet op de pedalen voel je dat de ketting over de tandwielen heen slaat. Dit kan gevaarlijke situaties opleveren en is enorm vervelend. Vaak komt dit doordat de tandwielen en/of ketting versleten zijn. Hoe je dit precies kunt zien en verhelpen lees je hier: Mijn fiets trapt door.
Derailleur schakelt niet naar het grootste tandwiel
Het komt ook vaak voor dat de derailleur niet naar het grootste tandwiel schakelt. Dit is eigenlijk ook vrij logisch. Meestal is het grootste tandwiel het tandwiel waarbij de kabel het meest op spanning staat. Dit is dus op zijn alles strakst. Als de binnenkabel iets rekt of de buitenkabel iets krimpt of de kabel op een andere manier een klein beetje spanning verliest pakt hij dus als eerste het grootste tandwiel niet. Dit kun je vaak simpel oplossen door de kabel iets strakker te spannen met bijvoorbeeld een stelnok. In 9 van de 10 gevallen schakelt je fiets binnen een paar seconden weer naar het grootste tandwiel. Je hoeft in dit geval dus niet het derailleur afstellen helemaal opnieuw te doen.
Derailleur zit vast
Het kan ook zijn dat de draaiende onderdelen van je derailleur gaan roesten. Als dit het geval is gaat je derailleur vast zitten. Hij beweegt helemaal niet meer. Als dit het geval is probeer hem dan vooral niet door middel van schakelen weer los te krijgen. Wanneer je veel kracht zet op de shifters kan het zijn dat deze ook kapot gaan. Als je derailleur vast zit is het zaak om hem goed in de olie te zetten. Je kunt hem inspuiten met WD40 en handmatig heen en weer proberen te bewegen. Vaak lukt dit wel. Is dit niet genoeg? Dan zul je de derailleur moeten demonteren. Je kunt hem even goed schoonmaken met bijvoorbeeld een staalborstel en een nachtje laten weken in motorolie. Probeer hem daarna nog een paar keer heen en weer te bewegen. Als dit nóg niet lukt zul je waarschijnlijk de derailleur moeten vervangen.
Wat een mooie site, met veel plezier nu gelezen over de derailleur. Ik zit met een vraag of mijn derailleur nog wel goed is. Het valt me op dat de onderkant helemaal dubbelgevouwen zit. Dus naar boven toe tegen de ketting aan. Dat lijkt met niet in orde. Het is al een oude fiets dus hoe kom ik het beste erachter welke derailleur ik aan moet schaffen?
Ik ga nu iig mijn versnellingskabel lostrekken en ook vervangen. De basis van deze fiets is nog steeds goed, dus vervangen en weer doorfietsen is een prima plan denk ik 🙂
Tnx Alvast!
Thomas
Hallo Thomas,
Bedankt, super leuk om te horen!
Nu heb ik een ”counter” vraag, zou je mij een foto van de huidige derailleur kunnen sturen? Dan kan ik direct even kijken wat voor systeem het is.
Groeten,
Benn
Zeker, kun je mij je e-mailadres sturen?
Hi Ben, is er een mogelijkheid dat je ook het afstellen kan laten zien van de friciteschakeling met buiscommandeurs? Hoe stel je de commandeurs af?
Zeker! Ik ga hier zsm mee bezig. Als je onder aan deze pagina abonneert op de mailinglijst krijg je een melding zodra er een nieuw artikel online komt.
Top Benn…Ik ben benieuwd
Hallo, ik ben bezig met een projectje, en daarnaast redelijk onervaren als het om fietsen gaat. Het betreft een oude trek mtb (en dan praat ik echt over 25 jaar oud, destijds 1500 gulden). Ik heb hem eigenlijk volledig gestript, want door slecht onderhoud was er van de meeste onderdelen niet veel meer over. Nu wil ik graag de wielen gewoon blijven gebruiken (het was een fiets met versnellingen), maar dan zonder versnellingen. Dit kan wel heb ik begrepen, alleen wordt het spannen van de ketting dan lastig (het achterderailleur ontbreekt ook). Is het mogelijk (en enigzins zelf te doen) om een nieuw achterderailleur te kopen, deze te monteren en dan een nieuwe ketting te spannen over 1 van de tandwielen (dit zijn er dus zowel voor als achter meerdere)? Zo ja, maakt het dan ook uit wat voor achterderailleur je haalt? Als ik helemaal op de verkeerde weg zit laat dit dan ook maar weten!
Top dit!
Mooie duidelijke omschrijving van de achter derailleur.
Is er ook een over de voor derailleur? Of heb ik iets gemist?
m vr gr
Frans Rijnders
Ik houd er niet van om initiatieven af te kraken. Dat is erg gemakkelijk. Toch wil ik een punt van kritiek melden. Het is Uitstekend om een afstellen video te maken met een gezellig muziekje. Maar helaas is het totaal ongeschikt als instructie. Snelle afwisselende beelden die steeds worden gewisseld met teksten waarvan een beginner zich niet veel voor kan stellen. Het zet geen vast plaatje bij de kijker, tenzij je zelf vakman bent. Neem zoiets met 2 personen op waarbij De ene persoon de andere uitlegt (in de rol van beginner) stap voor voor stap met een vaste camera en beeld hoe je een versnelling afstelt. Laat de beginner ook vragen stellen die logisch zijn voor een beginner. Aan Een rappe film van een ervaren werkplaats monteur in vogelvlucht hebben amateurs niets en nodigt daarom niet uit zelf te gaan proberen, eerder om de fiets naar de fietsen maker te brengen, maar misschien is dat ook de bedoeling.