Zelf een fiets wiel spaken

Zelf een fiets wiel spaken? Wanneer je je eigen fietswiel wil spaken of je wiel helemaal opnieuw wilt spaken kun je flink wat geld besparen. Als je Nexus 7 versnelling wiel kapot is kan dit enorm duur zijn om te vervangen. Maar als je naaf nog te gebruiken is kun je het ook oplossen door alleen een nieuwe velg en een stel spaken te kopen. Bij remnaaf achterwielen kun je jezelf vaak de moeite besparen omdat een nieuw wiel dan vaak goedkoper is.

Je kunt natuurlijk ook gewoon een speciale naaf willen, misschien een 2 versnelling automaat, een Nuvinci naaf of misschien wil je wel een motor in je voor of achterwiel bouwen. Dit zijn allemaal redenen om een fiets wiel spaken zelf te proberen.

Uiteraard kun je dit ook bij de plaatselijke fietsenmaker laten doen maar dit kost je vaak tussen de 75 en de 100 euro.

Bereid je voor, de eerste keer is niet altijd even gemakkelijk. Waarschijnlijk zal het eerste wiel dat je gaat spaken je wel 2-3 uren kosten. De tweede keer gaat het al veel sneller en nadat je dit 5 keer gedaan hebt stelt het helemaal niets meer voor.

Vuistregels

Voordat we beginnen met de uitleg wil ik alvast wat vuistregels noemen. De hieronder genoemde dingen zijn het ENIGE wat je eigenlijk moet weten. Verderop worden deze punten toegelicht. Wanneer je het idee eenmaal snapt heb je alleen nog maar een post it nodig om alle informatie samen te vatten.

• Werk in 4 series, begin met duwende spaken
• Achter spaak 13, voor spaak 14
• Sportfietsen hebben vaak voor én achter spaak 14
• Linkse velg, begin aandrijfzijde/tandwielzijde. rechtste velg, begin aan de andere kant
• Zorg dat er geen spaak voor het ventielgat langs loopt

Wiel spaken

Juiste spaken kiezen

Voordat je überhaupt begint met het fiets wiel spaken moet je weten welke spaken je nodig hebt. Dit kun je gemakkelijk uitrekenen door middel van online spaak calculators. Zelf doe ik dit altijd via sapim.be. Hier kun je een stappenplan doorlopen om erachter te komen welke lengte spaken je precies nodig hebt. Je selecteert wat voor wiel je gaat spaken, hoevaak je wil kruisen (meestal 3 keer), hoeveel spaken er in je wiel komen en kunt vervolgens de volgende maten invoeren:

• inbouw breedte van de naaf
• breedte vanaf de flens tot het einde van de naaf aan beide kanten
• de naaf diameter aan beide kanten
• de interne velg diameter
• de velgdikte

LET OP, doe dit zo nauwkeurig mogelijk. Wanneer je je ergens een millimeter vergist kan dit flinke gevolgen hebben voor het eindresultaat.

90% van de wielen hebben 36 spaken, maar tel dit voor de zekerheid toch nog even na. Het aantal gaten in je naaf en het aantal gaten in de velg moeten overeen komen.

Mocht je op een of andere vreemde manier het idee in je hoofd hebben om dit niet met een programma te doen maar de spaak lengte zelf uit te rekenen? Here you go, de formule:

Wat voor velg gebruik je?

Wanneer je een velg hebt met hetzelfde aantal gaten moet je bepalen of je een rechtse of een linkse velg hebt. Vaak zijn race en mountainbike velgen links en de velgen in de stadsfiets rechts.

Aan het eerste nippel gat boven het ventiel gat kun je zien of je een linkse of een rechtse velg hebt. Wanneer de eerste nippel aan de linkerkant van het midden zit is de velg links, wanneer hij aan de rechterkant van het midden zit is hij rechts.

Voordat je begint

Tijdens het fiets wiel spaken draai je de nippels een klein stukje op de spaak. Houd hiervoor voor jezelf een regel aan. Draai de nippel er bijvoorbeeld 3 slagen op, niet meer en niet minder. Hiermee bespaar je later in het proces heel veel tijd. Fiets wiel spaken doen wij altijd gestructureerd en in series.

Eerste serie

Om ervoor te zorgen dat je wiel zo stevig mogelijk word beginnen we met de eerste serie duwende spaken. Bij een linkse velg is de eerste serie aan de tandwiel zijde en bij een rechtse aan de andere kant.

De eerste serie spaken monteer je van buiten naar binnen. Je duwt de dus vanaf de buitenkant voor de flens heen zodat de koppen aan de buitenkant komen te zitten. Wanneer je het in deze volgorde doet is het bij de volgende series makkelijker om de spaken er in te krijgen. Je plaatst nu de eerste 9 spaken en slaat steeds 1 gat over in de flens. Nu monteer je de eerste spaak in het eerste nippel gat boven het ventiel. Daarna monteer je de rest van de spaken en sla je steeds 3 nippelgaten over voordat je de volgende spaken monteert. Aan de achterkant draai je de nippel een klein stukje op de spaak. De spaak moet vast zitten maar niet op spanning, dit doen we op het einde pas.

Tweede serie

Nu zet je het wiel rechtop met het ventiel gaat naar je toe. Je zet nu 1 spaak in de flens aan dezelfde kant waar je begonnen bent. Deze keer monteer je de spaak van binnen naar buiten, de kop zit nu dus aan de binnenkant. Laat deze spaak 3 keer kruisen. De spaak gaat nu dus langs 3 spaken uit de eerste serie. Op deze manier past hij maar in 1 gat, dit gat zit tussen 2 spaken uit de eerste serie in. Er blijft dus aan beide kanten van deze spaak een gat over.

Nu herhaal je dit met de andere 8 spaken. Als je de eerste spaak goed gemonteerd hebt en je laat de volgende spaken ook weer 3 keer kruisen is het onmogelijk om hier nog iets verkeerd te doen. Draai de nippel weer een klein beetje vast. Breng de spaken nog niet op spanning. 1 kant van het wiel is nu klaar.

Met de derde en de vierde serie bepaal je of er een spaak voor het ventielgat langs loopt. Let hier goed op. Zorg ervoor dat de spaak niet kruist vlakbij het ventielgat omdat je anders later problemen kunt krijgen met het oppompen van je band.

Derde serie

Je legt nu je wiel op je werkband met de gespaakte kant naar beneden. Kijk van boven af naar de flens. Als het goed is zie je nu dat de spaakgaten aan de bovenkant niet precies tegenover de spaakgaten aan de onderkant zitten. Zoek nu de eerste spaak op uit de eerste serie, die naast het ventielgat en kijk waar deze spaak in de naaf zit. Je steekt nu een spaak van buiten naar binnen in het naafgat wat het dichtst tegenover de eerste spaak zit. De kop zit dus weer aan de buitenkant van de naaf. Je monteert deze spaak in het eerste lege nippel gat NA het ventiel. Nu kun je de andere 8 spaken monteren, je slaat weer steeds 1 gat in de naaf over en je draait de nippel een klein stukje op de spaak.

Vierde serie

Als het goed is heb je nu nog 9 gaten in de flens over en 9 gaten in de velg. Hier kun je weer spaken doorheen halen van binnen naar buiten, kop dus weer naar de binnenkant van de naaf. Deze spaken kruis je weer met 3 spaken uit de derde serie. Hier kan nog vrij weinig mis gaan. Je hebt nog 9 gaten over in zowel de flens als de velg dus zolang je 3 keer blijft kruisen komt dit helemaal goed. Net zoals de andere series draai je de nippel er weer een klein stukje op.

Nu ben je in principe klaar met het fiets wiel spaken! De spaken zitten natuurlijk nog wel helemaal los in het wiel dus nu moet je de spaken nog opspannen en het wiel richten.

Spaken spannen

Begin weer bij de eerste spaak naast het ventiel gat. Draai de nippel 1 slag vaster. Doe dit vervolgens bij alle spaken totdat je weer bij het ventiel gat bent. Doe dit heel gelijkmatig om ervoor te zorgen dat de naaf niet scheef komt te staan ten opzichte van de velg. Ook voorkom je onnodige slagen etc wanneer je dit gelijkmatig doet. Kijk nu hoe vast de spaken zitten. Waarschijnlijk hebben ze nog wel een paar slagen nodig dus herhaal dit proces totdat de spaken licht op spanning staan.

Zodra de spaken licht op spanning staan ga je over naar een halve slag, vervolgens een kwart slag. Blijf dit gelijkmatig doen. Houd ondertussen ook een beetje in de gaten of er geen slagen in het wiel ontstaan. Wanneer er wel een klein slagje ontstaat kun je HIER lezen hoe je dit weer recht kunt trekken.

Klaar

Dit was het alweer. Je kunt nu zelf een fiets wiel spaken. Nu kun je je velglint, binnen en buitenband weer monteren en je wiel in de fiets zetten. Een aanrader is wel om na een paar weken fietsen nog even te controleren of de spaakspanning nog in orde is. Eventueel kun je dan de spaken nog een klein slagje geven.

Als je bovenstaand verhaal een aantal keer hebt uitgevoerd en helemaal begrijpt gaat het steeds makkelijker worden. Waarschijnlijk heb je de derde keer het hele verhaal al niet meer nodig maar alleen nog de vuistregels die ik in het begin van dit artikel benoemd heb. De eerste keer is het gewoon een enorme klus maar nadat je het een aantal keer hebt gedaan moet je toch in 30-45 minuten een wiel opnieuw kunnen spaken.

Vind je dit toch teveel werk? Voor zo’n 30 euro koop je een compleet nieuw wiel met remnaaf. Deze kun je ook gewoon monteren in een fiets waar een 3, 4, 5, 7, of 8 versnellingswiel uit komt. Je mist dan je versnellingen maar je kunt weer prima fietsen!

Heb je nog vragen over dit artikel? Reageer hieronder en we zorgen dat je vraag zo snel mogelijk beantwoord word.